“Putin ciddi xərçəng xəstəsidir, davamlı şəkildə müalicə olunur”
Bununla yanaşı, Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibənin bitməsi, sülhün əldə olunması da əsas müzakirə mövzularından biridir. Rusiyalı publisist-analitik Valeri Solovey mövzu ətrafında UNİAN-a müsahibə verib. AYNA müsahibəni ixtisar və istinadla təqdim edir:
- Bir çox ekspertlər G20 sammitinə Putinin qatılmamasından, kreml rəhbərinin xəstəliyindən, onun Krım və Donbassdan imtina etmək istəməməsindən danışırlar. Nikolay Patruşevə hakimiyyətin tranziti ilə bağlı proqnozunuz var idi. Bağlı qapılar arxasında nə baş verir?
- Tam məlumatımız yoxdur və ola da bilməz, lakin bəzi əks-sədalar bizə çatır. G20 artıq G19 təşkilatıdır, çünki Rusiya son sammitdə əslində yox idi. Putin ictimai maneələrə məruz qalmaqdan qorxdu. Müzakirə üçün konkret gündəm yox idi. Əgər Putinin Baydenlə danışacağı bir şey olsaydı, əlbəttə ki, gedərdi. Mən daha Makrondan danışmıram, çünki onların kifayət qədər uzun və gərgin “telefon romantikası” var. Amerikalılar açıq şəkildə bildirdilər ki, danışılası heç nə yoxdur. Rusiya kəşfiyyatı Putinə bildirdi ki, o, xüsusilə alçaldılacaq.
- Məsələn, necə?
- Onun G20 üzvlərindən biri tərəfindən yumruqlana biləcəyi ilə bağlı söhbətlər var idi. Fakt budur ki, görüşlərdə prezidentlərin şəxsi mühafizəsi yox idi. Bütün bunların qarşısını almaq üçün Putin səfəri ləğv etdi. Ona tibbi səbəblərə görə getməməyi şiddətlə tövsiyə ediblər.
- Demək istəyirsiniz ki, Putinin səhhəti ilə bağlı problem var?
- Problem uzun müddətdir ki, var. İndi o, artıq bir qədər həlledici mərhələyə keçib. O, ictimaiyyətdən güclü şəkildə qorunur. Əgər ictimaiyyətə çıxmaq mütləqdirsə, onda yalnız ciddi nəzarət altında olur.
- Diaqnozu nədir?
- Onun bir neçə diaqnozu var. Putin ciddi xərçəng xəstəsidir. O, davamlı şəkildə müalicə olunur, lakin bu, əbədi davam edə bilməz. Putin həmçinin bəzi davranışa təsir edən parkinson xəstəliyindən əziyyət çəkir. Eyni zamanda, ciddi psixi problemləri var. Dərmanların təsiri ilə problem daha da güclənir. O, indi dincəlməli, nəvələri ilə oynamalı, böyük siyasətlə məşğul olmamalıdır. Amma yox, o, bu yolu sona qədər getmək və fikrincə, “zəfərlə” başa vurmaq istəyir. Onsuz da müharibə Putinin zəfəri ilə başa çatmayacaq, amma heç olmasa biabırçılıqdan qaçmaq istəyir.
- Börnslə Narışkinin görüşü olub, sülh müzakirələrinin getdiyi deyilir...
- Bəli, sülh sazişinin formulu ilə bağlı Kremlə mesaj göndərilib. Bunu amerikalılar təklif edib, lakin Ukrayna tərəfi məlumatlandırılıb. Sullivanın Zelenskiyə realist olmaq tövsiyəsi Krım və onun mülkiyyəti məsələsi ilə bağlı idi. Amerikalılar Krımın statusunun 7 il ərzində həll olunmamış qalmasını və bu müddət ərzində danışıqlar aparmağı təklif ediblər. Bir neçə mənbədən məlumdur ki, bu mesajda deyilir: "Əgər eskalasiya ilə cavab versəniz, biz bunu imtina kimi qəbul edəcəyik. Buna uyğun olaraq yeni təkliflərin şərtləri sərtləşdiriləcək".
- Rusiya eskalasiya ilə cavab verdi...
- Bəli, bu, Rusiya Federasiyasının və konkret olaraq Putinin ABŞ-a cavabı oldu. Rusiya isteblişmenti, prinsipcə, bu təklifləri nəzərdən keçirmək və qəbul etməkdən çəkinməzdi, çünki onlar elitanın azadlığına, təhlükəsizliyinə və aktivlərinin qorunmasına zəmanət verirdilər. Vladimir Vladimiroviç özünün əsl peterburqlu olduğunu göstərmək qərarına gəldi.
- Mariya Zaxarova dəfələrlə danışıqlardan danışıb, təkliflər olduğunu deyib. Bunlar hansı təkliflərdir?
- İlkin şərtlər olmadan danışıqlar istəyirlər. Məsələ burasındadır ki, bu, Rusiyanın mövqeyində ciddi dəyişiklikdir, çünki sentyabra qədər onların yalnız öz şərtləri ilə danışıqlar aparacaqları deyilirdi. Şərtlərində isə çox şey var idi. Rusiya tərəfi birdən-birə ilkin şərt olmadan danışıqlara hazır olduğunu elan etdikdə, bu, nəinki Ukraynaya, Kiyevin tərəfdaşlarına təcili müraciət demək idi. Təbii ki, danışıqlar zamanı əlavə şərtlər də irəli sürülə bilərdi. Bunlar Krım, Donbass və Krıma quru dəhlizidir. Amma bu, danışıqlar mövqelərinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasıdır, yəni onlar yeni ərazilərdən imtina etməyə hazır idilər.
- Peskov artıq Ukraynanın infrastrukturunun məqsədyönlü şəkildə məhv edildiyini gizlətmir. Bununla Ukraynanı danışıqlara təhrik edirlər?
- Amma reaksiya əksinədir. Altı ölkə var ki, onlar sülhün təminatçısı kimi çıxış etməyə hazırdır və bu təminat Budapeşt Memorandumunda olduğu kimi deyil. Ukraynanın silahlanması da qarant rolunu oynayır. Kremlə təklif olunan sülh formulu əslində təslim olmaq təklifi kimi qəbul edilib. Orada söhbət Krımın, eləcə də Rusiya Federasiyasının Ukrayna ilə, Belarusun Ukrayna ilə sərhədlərinin demilitarizasiyasından gedir. Belə ki, amerikalılar sərhəddə 100 km dərinlikdə demilitarizasiya zonası yaratmağı təklif ediblər. Rusiya tərəfində ağır silahlar olmamalıdır.
Düşünürəm ki, Ukrayna üçün əsas təminat Rusiyanın siyasi sistemindəki dəyişiklik və rejim dəyişikliyi nəticəsində Rusiyanın xarici siyasətində dəyişiklik ola bilər. Bu, baş verəcək. Rusiya elitasının müharibəni qalib sona çatdırmaq arzusu yoxdur. Onlar başa düşürlər ki, bu, mənasız, özünü məhv edən, ən təhlükəli nəticələrlə doludur. Rusiyada artıq həll edilməli olan çoxlu daxili problemlər var. Sonra da göstərəcəklər ki, Putinin ciddi problemləri var, o, qərar qəbul edə bilmir və deyəcəklər: “Ancaq bizim bundan xəbərimiz yox idi”. Baxmayaraq ki, hamısı bunu bilir.
- Putinin siyasi varisi kim ola bilər?
- Nikolay Patruşev hələ də ən real namizəd hesab olunur. Bu, onun Rusiya elitasının ən nüfuzlu qrupunu - KQB klanını təmsil etməsi ilə bağlıdır. Hamısı yox, əksər iqtidar fraksiyaları bu klan tərəfindən idarə olunur. Onları hətta cüzi də olsa mülki fraksiyaların bir hissəsi dəstəkləyir. Başqa heç kim onun ambisiyalarına eyham vurmağa cürət etmir, çünki anlayırlar ki, eyham vursa, deyəcəkləri son söz olacaq. Bu gün bu barədə danışsanız, sabah qəribə bir qəzaya düşə bilərsiniz. Məsələn, Stremousovun bədənində dörd bıçaq yarası var, lakin o, “bədbəxt hadisə nəticəsində” dünyasını dəyişib.
