AP-dən Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı qərəzli qətnamə - Lakin nəticəsiz
“Yunanıstan, Kipr və Fransa bu sənədin Avropa Parlamenti tərəfindən qəbul edilməsində böyük rol oynadı”.
Bir neçə gün əvvəl Avropa Parlamenti (AP) Türkiyənin suriyalı muzdluları Dağlıq Qarabağa gətirməsini və onların müharibədə iştirakını təsdiqlədi və qınadı. Avropa Parlamentinin 11 mart 2021-ci il tarixli Suriya münaqişəsinə dair qərarında “Türkiyənin Suriyadan olan muzdluların Dağlıq Qarabağdakı müharibəyə qoşulması faktına” istinad edilir.
Qətnamənin mətnində xüsusilə deyilir: “ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədr ölkələrinin məlumatlarına görə, Türkiyə suriyalı muzdluları Dağlıq Qarabağa gətirdi... Avropa Parlamenti, Türkiyənin Liviya və Dağlıq Qarabağdakı qarşıdurmalarda suriyalı muzdlulardan istifadə etməsini və bununla da beynəlxalq hüququ pozmasını qətiyyətlə pisləyir”.
Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi isə AP-nin “qərəzli” bir münasibət göstərdiyini bəyan etdi və Suriyanın şimalındakı bütün antiterror əməliyyatlarının özünümüdafiə hüququ əsasında həyata keçirildiyini bildirdi. Mesajda dinc sakinlərin əziyyət çəkməməsi üçün əməliyyatlar zamanı mümkün olan hər şeyin edildiyi də açıqlandı. Bundan əlavə, bölgə əhalisi terror təşkilatlarının zülmündən xilas edildi.
AP tərəfindən qəbul edilən bu sənədin Azərbaycana qarşı haqsızlıq olduğunu və Vətənin azadlığı uğrunda döyüş meydanında şəhid olanların şərəfinə kölgə salmaq olduğunu söyləmək olar.
Sənəddə Rusiyanı, İranı, “Hizbullah”-ı vətəndaş müharibəsinə qatıldığı üçün və Türkiyəni Suriyaya əsgər gətirməsinə görə qınayan bir çox başqa məqam da var. Ancaq Suriyada bir Amerika hərbi kontingenti olduğu üçün amerikalıların Suriyadakı nefti xaric etməsi, satması və bu pulla kürd terrorçularını maliyyələşdirməsi səbəbindən ABŞ-a qarşı bir qınama yoxdur. Hərbi hissələri eyni kürd bölgələrində olan və kürd birləşmələrinə təlim keçən Fransanın da qınandığını görmürük.
Yəni Avropa Parlamenti beynəlxalq hüququn müddəalarını ABŞ və Fransaya tətbiq etmir, ancaq Türkiyəni, Rusiyanı və İranı asanlıqla tənqid edir. Yəqin ki, bu ölkələr “Suriya prosesi”ndəki iştiraklarına görə müəyyən dərəcədə qınağa layiqdir, amma ədalət naminə bu müharibədə əsas fayda götürənin Vaşinqton olduğunu və tənqidlərə ondan başlanılmalı olduğunu söyləmək lazımdır.
Qarabağ münaqişəsinə və ATƏT-in Minsk Qrupunun Suriyadakı muzdluların müharibədə iştirakı ilə bağlı fikirlərinə gəlincə, belə ciddi bir təşkilat dəlil bazası təqdim etmədən açıqlamalar verməməlidir. Lakin çox güman ki, AB və Brüssel bürokrasiyası üçün bu kağız parçası sadəcə hesabat vermək və birtəhər Rusiya və Türkiyə kimi ölkələr tərəfindən bölgədən niyə qovulduqlarını izah etmək üçün lazımdır. Yeri gəlmişkən, bunu keçən ilin dekabrında AB diplomatiyasının rəhbəri Jozef Borrell etiraf edərək, Rusiya və Türkiyənin AB-ni bir neçə ölkədəki siyasi münaqişələrin həlli prosesindən sıxışdırdığını qeyd etdi.
“Dağlıq Qarabağ, Liviya və Suriya kimi qarşıdurmalarda, regional münaqişələrin “astanizasiyası” formasını müşahidə edirik (Suriya üzrə Astana formatına münasibətdə), bu da Avropanın regional münaqişələrin həlli prosesindən kənarlaşdırılmasına gətirib çıxarır. Rusiya və Türkiyənin lehinə”, - deyə cənab Borrell blogunda yazmışdı.
O zaman Borrel Avropa Birliyinin maraqlarının “təhlükə altında olduğu” münaqişələrin həlli proseslərində iştirak etməsi lazım olduğu fikrini bildirmişdi. Bununla birlikdə, cənab Borrell iki subyekt arasındakı qarşıdurmadan sonra sülh danışıqlarında üçüncüsünün artıq olduğunu nəzərə almadı. Üstəlik, Rusiya və Türkiyə özlərini təmin edən ölkələrdir və müəyyən bölgələrdəki problemlərini təkbaşına həll edə bilərlər - mübarizə aparmaq və danışıqlar aparmaq. Və bu halda niyə AB-nı dəvət etsinlər? Sual ritorikdir.
Baş verənləri AYNA-ya şərh edən türkiyəli politoloq Engin Özerin sözlərinə görə, Türkiyə AB-nin üzvü olmadığı üçün bu cür qətnamələrin Ankara üçün xüsusi bir mənası yoxdur: “Və bu qətnamənin heç bir qanuni ağırlığı yoxdur. Qarabağdakı suriyalı muzdlulara gəlincə, bu, Ermənistan xüsusi xidmət orqanları tərəfindən Fransa, Rusiya və digər ölkələrə ötürülən uydurma “dəlil paketi”dir. Həqiqi bir dəlil yoxdur və ola da bilməz”.
O, hesab edir ki, bu məsələdə ən kiçik bir ipucu olsaydı, o zaman Fransa, AB, ABŞ və Rusiyanın reaksiyası fərqli olardı: “Qarabağda suriyalı muzdlular yox idi, ancaq bu məsələni Türkiyə və Azərbaycana təzyiq amili kimi icad etdilər. Yunanistan, Kipr və Fransa kimi ölkələrin Avropa Parlamentinin sözügedən sənədin Qarabağ məsələsi ilə əlaqəli hissəsinin qəbul edilməsində çox böyük rol oynadığı başa düşülməlidir”.
“Nə Azərbaycan, nə də Türkiyə AB üzvüdür. Deməli, bu sənədlər heç bir məna daşımayacaq. Üstəlik, bu qətnamə AB-nin ölkələrimizdəki mövqelərini daha da zəiflədəcək və özləri də bu düşmən tonu üzündən əziyyət çəkəcəklər”, - deyə Özer bildirib.
Milli Məclisinin deputatı, politoloq Rasim Musabəyov də şərhində deyib ki, ATƏT-in Minsk Qrupu Qarabağ məsələsi ətrafında gedən proseslərin inkişafına bütün təsirlərini itirib: “İndi Azərbaycan münaqişənin bitdiyini söylədiyinə görə alternativ təsir vasitəsi axtarırlar. Məsələn, Avropanın qarşısında uzanmış bir əllə dayanan eyni Ermənistan və onlara əmr verən bir çox ölkə var. Azərbaycan onlardan heç nə istəmir. Avropanın puluna da ehtiyacımız yoxdur ”.
Rasim Musabəyov: “Belə davam edə bilməz” » Kaspi.azAzərbaycanda özəl xəbərlər, araşdırmalar, təhlillər və müsahibələrin tək ünvanı
Ekspertin sözlərinə görə, Qarabağ münaqişəsi Azərbaycana təzyiq aləti idi və Minsk Qrpupu indi bunu tamamilə itirmək istəmir: “Əvvəllər bu vasitədən gizli şəkildə erməniləri razı salmaq üçün istifadə edən erməni lobbiçiləri vardı, indi ATƏT-in Minsk Qrupu açıq şəkildə erməni lobbiçiləri kimi çıxış edir. Azərbaycan Prezidenti ilə görüşə gələndə Prezident diplomatik qaydada onları dəvət etmədiyini söyləyərək, ölkələrinə qaytardı. Artıq bu ziddiyyətin olmadığını söylədiyimiz zaman vasitəçiliklərini tətbiq edə bilməzlər. İndi ATƏT-in Minsk Qrupu üçün yeni bir boşluq axtarırlar”.
Musabəyov AP-nin sözügedən qətnaməsinin Azərbaycan və Türkiyə üçün heç bir hüquqi əsası olmadığını vurğulayıb: “Bu, deklorativ bir kağız parçasıdır. Ümumiyyətlə, Avropa Parlamentinə qarşı böhtan ittihamı ilə iddia qaldırmağın mümkün olub-olmadığını vəkillərdən öyrənmək lazımdır. Suriyalı silahlıların Qarabağ uğrunda vuruşduğunu və öldüyünü sübut edə bilsələr, qoy etsinlər. Bunu sübut edə biləcəklərinə şübhə edirəm. Bu səbəbdən həm Türkiyə, həm də Azərbaycan bu kağıza əhəmiyyət vermir. ATƏT-in Minsk Qrupuna gəldikdə, bu təşkilat artıq dünyada yüzlərlə fərqli münaqişələrdə mövcud olan dekorativ təşkilatlardan birinə çevrilib. Görünür, amma əslində yoxdur. Düşünürəm ki, ATƏT-in Minsk Qrupuna həmsədr olan ölkələrin xarici işlər nazirlikləri öz işçiləri üçün yeni iş tapacaqlar”.
