Türkiyədə ev alan azərbaycanlılar: Onların niyyəti nədir?
Bu il azərbaycanlıların Türkiyədə daşınmaz əmlaka marağı görünməmiş sürətlə artmaqda davam edib. Bəzi analitiklərin türk daşınmaz əmlakının qiymətinin lirənin kəskin ucuzlaşması ilə bağlı simmetrik proqnozlarına baxmayaraq, qonşu ölkədə mənzillərə vətəndaşlarımız arasında sabit tələbat var.
Belə ki, bu ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycan vətəndaşları Türkiyədə 1325, təkcə noyabrda isə 185 mənzil alıblar. Qonşu ölkənin statistika idarəsinin məlumatına görə, bu, ötən ilin hesabat dövrü ilə müqayisədə 17,9% və 77,9% çoxdur. Ancaq orada kvadratmetrləri təkcə azərbaycanlılar almırlar. Bu ilin ötən aylarında xarici ölkə vətəndaşlarına 51 352, ötən ay isə 7 441 mənzil satılıb ki, bu da bir il əvvəllə müqayisədə 39,5% və 48,2% çoxdur.
Ən çox tələbat İran vətəndaşları arasındadır - son bir ayda onlara 1406 mənzil, yanvar-noyabr aylarında isə 8594 mənzil satılıb. İkinci yerdə keçən ay Türkiyədə 1075 mənzil, yanvar-noyabr aylarında isə 7622 daşınmaz əmlak alan İraq vətəndaşları qərarlaşır. İilk üçlüyü Rusiya vətəndaşları qapadır.
Türkiyənin “Turk.Estate” portalının məlumatlarına diqqətlə baxsanız, investorların Türkiyə sahillərinə axışmasının səbəbləri aydın olur. Belə ki, Türkiyə bankları girov qoyulmuş əmlakları, o cümlədən mənzillər, evlər, villalar, eləcə də kommersiya daşınmaz əmlakını aktiv şəkildə satmağa başlayıb. Eyni zamanda, xeyli miqdarda ipoteka mənzilinin bazara çıxarılması borclarla bağlıdır: pandemiya zamanı işlərin itirilməsi və iqtisadiyyatdakı problemlər səbəbindən bir çox yerli sakinlər ipoteka kreditlərini ödəyə bilməyiblər.
Əvvəllər ipotekanın verilməsinə kredit verən banklar problemli kredit götürənlərə güzəştə getdi - onlara 3-6 ay möhlət verirdilər. Amma güzəşt müddəti oktyabrın 1-də başa çatdı, banklar sonda borclarını ödəmədiyi üçün mənzilin bir hissəsini əhalinin əlindən aldı. Geri alınmaz ipoteka borcu Türkiyə bankları tərəfindən 160 milyard lirə (12,55 milyard dollar) olaraq qiymətləndirilir.
Kredit təşkilatları indi itkilərin ən azı bir hissəsini kompensasiya etməyə çalışaraq, girov qoyulmuş daşınmaz əmlakdan kütləvi şəkildə xilas olmağa məcburdur. Ekspertlərin izah etdiyi kimi, bankın girov qoyduğu daşınmaz əmlak təklifinin artması bütövlükdə bazara təzyiq göstərir. Belə bir vəziyyətdə qiymətlər qaçılmaz olaraq azalacaq və belə bir an, bəlkə də, tezliklə gələcək.
Miqrasiya Təşəbbüsləri üzrə Avrasiya Platformasının təsisçisi, Azərbaycan Respublikası Dövlət Miqrasiya Xidməti yanında İctimai Şuranın sədri Azər Allahverənovun AYNA-ya dediyinə görə, qonşu ölkənin ərazisində daşınmaz əmlaka sərmayə qoymaq onun nisbətən aşağı qiyməti və perspektivləri baxımından vətəndaşlarımız üçün faydalıdır: “Müəyyən müddətdən sonra alınan kvadrat metrlər öz bəhrəsini verəcək, çünki qonşu ölkənin böyük şəhərlərində mənzillərin kirayəsi mövzusu kifayət qədər aktualdır. Tələbat yaradan daha bir komponent var - əhalimizin müəyyən hissəsi müxtəlif səbəblərdən qardaş ölkənin ərazisində yaşamağı planlaşdırır”.
“Müvafiq olaraq, onlar üçün orada mənzil kirayələməkdənsə, öz mənzillərini almaq rahat və sərfəlidir. Bir qayda olaraq, bunlar bu ölkədə təhsil alan tələbələri olan ailələrdir”, - deyə mütəxəssis bildirib.
Amma türk kvadratmetrlərinin qiymətləri stabilləşsə də, hələ də yüksəkdir. Mütəxəssislərin fikrincə, Türkiyə ardıcıl altıncı rübdür ki, mənzil qiymətlərinin artımında mütləq lider olub, bu ilin aprel ayından etibarən mənzillərin qiyməti 29% artıb.
İqtisadçı ekspert Xalid Kərimlinin AYNA-ya söylədiyi kimi, lirənin ucuzlaşması Türkiyə aktivlərinin milli valyutamızda dəyərini aşağı salır ki, bu da ümumilikdə yerli investorları təkcə mənzil sektoruna cəlb etmir: “Bu ilin 10 ayı ərzində Azərbaycanın fiziki və hüquqi şəxsləri orada 194 şirkətin yaradılmasında iştirak ediblər. Ötən illə müqayisədə biznesimizin bu sahəsində aktivliyi 67% artıb”.
